W jednym z poprzednich artykułów udowodniliśmy ,że kierowca zawodowy nie tylko stereotypowo kręci kierownicą, lecz także ma wiele innych zadań. Są one z kategorii tych niewidocznych dla pasażera, jakim są umiejętności techniczne, które pozwalają między innymi przygotować pojazd do trasy (OC pojazdu) jak i te namacalne, w postaci empatii oraz umiejętności zachowania się w sytuacjach kryzysowych. Link do artykułu.
Niektórzy mogli pomyśleć, iż w dotychczasowych artykułach jedynie wymagamy od kierowców czegoś, ganimy ich, narzucamy pewne czynności. Nic bardziej mylnego. Są to po prostu elementy obowiązkowe bez których nie można mówić, iż jest się kierowcą zawodowym. Lecz nie o tym, dziś.
Chcemy poruszyć temat bezpieczeństwa i warunków pracy prowadzących, których nieodzownym elementem jest odpowiednio dobrany fotel. Czasy w których nikt nie dbał o warunki pracy kierowcy, bagatelizując ich wpływ na bezpieczeństwo pasażerów oraz innych uczestników ruchu już dawno minął.
Kierowca zawodowy w komunikacji zbiorowej spędza średnio od 4 do 10 godzin na swoim stanowisku pracy, w pozycji wymuszonej siedzącej. Sama pozycja siedząca zgodnie z licznymi badaniami negatywnie wpływa na stan zdrowia człowieka przez zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia urazów kręgosłupa, chorób układu krążenia. Szerzej i w przystępny sposób opisuje to między innymi TEN artykuł.
Poza odpowiednią pozycją która minimalizuje negatywne skutki zdrowotne, musi ona zapewniać odpowiedni dostęp do najczęściej używanych elementów jakimi są: przyciski ( drzwi, regulacji poziomu zawieszenia ), dźwigni ( hamulca ręcznego, przystankowego ), przełączników ( ogrzewania i klimatyzacji ) oraz zapewniać swobodne operowanie kierownicą. Standardem w wyposażeniu foteli w autobusach jest:
- pneumatyczna amortyzacja osiągana za pomocą siłownika z regulacją twardości (tak zwane bujanie),
- regulacja wysokości siedziska na zasadzie jak wcześniej,
- regulacja kąta pochylenia fotela,
- regulacja kąta pochylenia oparcia.
Na pierwszy rzut oka brzmi to skomplikowanie i stwarza pozór ,iż nawet podstawowy model zapewnia wystarczający komfort i bezpieczeństwo dla prowadzącego. Nic bardziej mylnego. Fotel kierowcy musi posiadać siedzisko o odpowiedniej twardości i wyprofilowaniu, tak samo jak oparcie które dodatkowo musi posiadać zintegrowany lub dodatkowy zagłówek celem podparcia odcinka szyjnego. Oparcie fotela powinno zapewniać szeroką skalę regulacji:
- dodatkowe podparcie odcinka krzyżowego i lędźwiowego kręgosłupa poprzez pneumatycznie pompowane poduszki,
- boczne podparcie na wysokości odcinka piersiowego kręgosłupa celem jego lepszego ustabilizowania,
- dodatkowe łamanie na wysokości ¾ w celu podparcia ramion oraz odcinka szyjnego kręgosłupa oraz głowy w celu zapewniania dolegania całości pleców do oparcia – przez co zapewnione jest odpowiednie odbieranie bodźców z pojazdu jak np. w przypadku poślizgu lub wibracji wywołanych usterką pojazdu.
Dodatkowym, a zbędnym dla niektórych są także podłokietniki fotela kierowcy, zarówno na prawą jak i lewą stronę. Sporo osób które nigdy nie pracowały jako kierowca zawodowy twierdzi ,iż kierowca ma za zadanie trzymać ręce na kierownicy cały czas podczas prowadzenia pojazdu. Nic bardziej mylnego, jest to rzecz fizycznie nie wykonalna. Podłokietniki zapewniają dopełnienie prawidłowej pozycji za kierownicą, zapewniają podparcie, przez co kierowca w zmniejszony sposób odczuwa ból rąk w okolicach stawów łokciowych oraz ramion. W żaden sposób nie utrudniają one prowadzenia pojazdu, lecz odwrotnie, zachęcają prowadzącego do trzymania rąk na kierownicy. W przypadku ich braku, kierowca po pewnym czasie bezwiednie zaczyna poszukiwać innego miejsca dla jeden z rąk w celu zapewniania jej podparcia/wyprostowania.
Podsumowując, fotel kierowcy z powyższymi elementami oraz o określonych parametrach nie jest już obecnie fanaberią nielicznej grupy kierowców. Jest on niezbędnym elementem zapewniającym bezpieczeństwo dla przewożonych pasażerów. Fotel słabej jakości powoduje:
- szybsze zmęczenie prowadzącego,
- odczuwany ból,
- utratę koncentracji.
Każda z części nawet najlepszej jakości z czasem ulega starzeniu oraz zużyciu i konieczna jest jej wymiana lub regeneracja. Tak samo jest w przypadku foteli autobusowych. Na rynku Niemieckim zgodnie ze standardami każdy fotel kierowcy po 5 letnim okresie użytkowania musi zostać wymieniony. Zużyciu ulega przede wszystkim siłownik hydrauliczny odpowiedzialny za jakość amortyzacji. Szczególną uwagę należy zwrócić także uwagę na ewentualne luzy na prowadnicach fotela, które powodują niestabilność fotela na boki lub przód/tył. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do sytuacji gdy kierowca chcący zahamować pojazd nie będzie w stanie ponieważ fotel „ucieknie”. Części zamienne do ww. foteli są powszechnie dostępne wraz z ew. serwisem – zapewnia go np. firma Damiro z Żor.
Kolejna możliwością poprawy jakości pracy kierowców oraz bezpieczeństwa jest wymiana posiadanych foteli np. na popularny model 6860/875 NTS po fabrycznej regeneracji w kwocie 1/2 nowego fotela. W przypadku długich kontaktów lub użytkowaniu pojazdów przez miejskie przedsiębiorstwa komunikacji, jest to inwestycja wysoce opłacalna nie tylko ekonomicznie.
Podsumowując niejako możliwy wybór dostępnych foteli na rynku zarówno podczas kompletacji nowego pojazdu jak i zakupu używanego, należy wskazać dwóch dostawców, ISRI oraz Grammer. Oba fotele w wersji NTS oraz MSG są dobrym wyborem i zapewniają porównywalny komfort dla prowadzącego biorąc pod uwagę twardość i wyprofilowanie. Podstawową różnicą i jednocześnie przewagą na korzyść jednego z niemieckich producentów jest możliwość dodatkowego łamania oparcia fotela, którego niepodważalne zalety opisaliśmy już wcześniej. Fotele Grammer będące w standardowym wyposażeniu autobusów Mercedes Benz, projektowane są do maksymalnego obciążenia ok. 120 kg i niestety zdarza się, iż konieczna jest wymiana plastikowego mechanizmu regulacji wysokości fotela (nr. kat. A0009109438 w cenie 329 zł ) w przypadku eksploatacji w wartościach granicznych. Dodatkową przypadłością mogą być uszkodzenia zębatek odpowiadających za regulację kąta pochylenia oparcia po ok. 4-5 latach eksploatacji.
Na koniec jeszcze raz należy z całą stanowczością podkreślić, iż wybór odpowiedniego fotela kierowcy spełniającego wyżej wymienione funkcje, jest wymogiem koniecznym dla zapewniania odpowiednich warunków pracy oraz bezpieczeństwa także dla przewożonych pasażerów.